Kortere werkweek: cijfers en vergelijkingen
In 2023, volgens Eurostat-gegevens (het Europese statistiekbureau), werkten Nederlanders gemiddeld 32,2 uur per week. Dat staat in schril contrast met sommige andere Europese landen, zoals Frankrijk met 36 uur en Duitsland met 34 uur. Voor veel mensen in Nederland vertaalt die kortere arbeidsduur zich in de praktijk naar een vierdaagse werkweek.
Tegelijkertijd blijft de productiviteit per uur opvallend hoog. Met een opbrengst van € 45,3 per uur staat Nederland er goed voor naast grotere economieën zoals Frankrijk (€ 59,9) en Spanje (€ 29,4).
Flexibiliteit en productiviteit
Flexibiliteit op de Nederlandse arbeidsmarkt is geen nieuw fenomeen. Overheid en bedrijfsleven ondersteunen al decennialang maatregelen die deeltijdwerk en flexibele arbeidscontracten mogelijk maken. Die beleidskeuzes, die teruggaan tot de jaren 1980 en 1990, hadden tot doel de balans tussen werk en privé te verbeteren en gendergelijkheid te bevorderen. Daardoor is minder werken sociaal geaccepteerd geworden, zonder stigmatisering.
Wat ook meespeelt is dat veel mensen hun werk in vier dagen comprimeren, soms met behoud van een voltijdsalaris — zoals benadrukt door de 4-Day Week Foundation (organisatie die dit onderzoekt). Werkgevers passen zich vaak soepel aan de voorkeuren van personeel aan, zonder dat er gedwongen hervormingen nodig zijn.
Hoe het internationaal eruitziet en wat het voor beleid betekent
Andere landen hebben formele proeven gedaan: IJsland en Japan voerden trials uit, en in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten zijn er bedrijfsspecifieke experimenten geweest. Nederland zit er anders bij. Zonder een centrale proeftuin of wettelijke kaders functioneert het Nederlandse patroon als een soort blauwdruk voor landen die overwegen hun werkcultuur anders in te richten.
Dat roept de vraag op of wettelijke mandaten elders noodzakelijk zijn, of dat de juiste randvoorwaarden en cultureel aanpassingsvermogen volstaan om een vergelijkbare verschuiving tot stand te brengen.
Tot slot
De stille verschuiving naar een vierdaagse werkweek in Nederland kan anderen inspireren om hetzelfde te overwegen. Het laat zien dat een betere balans tussen werk en privé haalbaar is zonder verlies van productiviteit. Dit model is een voorbeeld van hoe rentmeesterschap, productiviteit en een betere levenskwaliteit samen kunnen gaan.
Voor werknemers en werkgevers biedt het Nederlandse verhaal een nieuw perspectief op hoe werk in de moderne wereld georganiseerd kan worden. Het nodigt uit om na te denken over de toekomst van werk en welke voorwaarden daarvoor nodig zijn.
